ชบา
Hibiscus rosa-sinensis L.
ชื่อสามัญ: Hibiscus, Shoe Flower, Chinese Rose, Rose of China
วงศ์: Malvaceae (วงศ์ฝ้าย/ชบา) | ถิ่นกำเนิด: เอเชียเขตร้อน (จีน, อินเดีย, ฮาวาย)
การรดน้ำ
รดน้ำปานกลาง (2-3 วันครั้ง)
แสงแดด
ที่ร่ม/แสงน้อย
ระดับความยาก
ง่าย - เหมาะสำหรับมือใหม่
อุณหภูมิ
25-35°C
ความสูง
1-3 เมตร (สูงสุด 7-10 เมตร)
สรุปสั้น (TL;DR)
อ่าน 30 วินาที- ชบา (Hibiscus) ได้สมญานาม "ราชินีไม้ดอกเมืองร้อน" ดอกใหญ่ 10-15 ซม. สีสดหลากหลาย
- ออกดอกตลอดปี มีทั้งดอกลา ดอกซ้อน สีแดง ชมพู ขาว เหลือง ส้ม ม่วง
- ปลูกง่าย ทนแดด ทนแล้ง ต้องการแสงแดดจัด ยิ่งแดดมากยิ่งออกดอกสวย
- เป็นดอกไม้ประจำชาติมาเลเซีย จาเมกา และรัฐฮาวาย
- มีสรรพคุณสมุนไพร: ดอก-บำรุงผม ใบ-แก้รังแค ราก-แก้ไอ
- 💡 ตามความเชื่อไทยนิยมปลูกริมรั้วนอกบ้าน ไม่ปลูกในบ้าน
ข้อมูลทั่วไป
ข้อมูลทั่วไป
ต้นชบา (Hibiscus) ได้รับสมญานามว่า “ราชินีแห่งไม้ดอกเมืองร้อน” (Queen of Tropical Flower) เป็นไม้ดอกที่มีความสวยงามโดดเด่นด้วยดอกขนาดใหญ่ สีสันสดใส หลากหลายสายพันธุ์ สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี
ชบาเป็นดอกไม้ประจำชาติของมาเลเซีย จาเมกา และรัฐฮาวาย นิยมนำมาทัดหูเป็นเอกลักษณ์ ในประเทศอินเดียใช้บูชาเจ้าแม่กาลีและพระพิฆเนศ ส่วนในไทยนิยมปลูกริมรั้ว เพราะปลูกง่าย ทนแดด ทนแล้ง
| หัวข้อ | รายละเอียด |
|---|---|
| ชื่อวิทยาศาสตร์ | Hibiscus rosa-sinensis L. |
| ชื่อสามัญ (อังกฤษ) | Hibiscus, Shoe Flower, Chinese Rose, Rose of China |
| ชื่อไทย | ชบา, ชบาจีน |
| วงศ์ | Malvaceae (วงศ์ฝ้าย/ชบา) |
| ถิ่นกำเนิด | เอเชียเขตร้อน (จีน, อินเดีย, ฮาวาย) |
| ประเภท | ไม้พุ่มขนาดกลาง |
| ความสูง | 1-3 เมตร (สูงสุด 7-10 เมตร) |
| สมญานาม | ราชินีแห่งไม้ดอกเมืองร้อน |
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลำต้น
ชบาเป็นไม้พุ่มเนื้ออ่อน ลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านจำนวนมาก เปลือกสีเทาปนน้ำตาล ค่อนข้างเหนียว สูงโดยทั่วไป 1-3 เมตร บางสายพันธุ์สูงได้ถึง 7-10 เมตร
ใบ
ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่กว้าง ปลายใบแหลมเรียว โคนใบมน ขอบใบจักเป็นฟันเลื่อย สีเขียวเข้มเป็นมัน เมื่อขยี้จะมีเมือกเหนียว บางสายพันธุ์มีใบด่างสวยงาม
ดอก
ดอกชบามีลักษณะโดดเด่นดังนี้:
- ตำแหน่ง: ออกเป็นดอกเดี่ยวตามซอกใบใกล้ปลายยอด ก้านดอกยาว
- ขนาด: ดอกใหญ่ เส้นผ่านศูนย์กลาง 10-15 เซนติเมตร
- กลีบดอก: มีทั้งดอกลา (5 กลีบ) และดอกซ้อน (หลายชั้น)
- สี: แดง ชมพู ขาว เหลือง ส้ม ม่วง และหลากสี
- เกสร: ก้านเกสรยาวยื่นออกมากลางดอก ปลายแยก 5 แฉกสีแดง
- รูปทรงดอก: บานเป็นรูปถ้วย, แผ่แบน หรือโค้งไปด้านหลัง
ฤดูออกดอก: ตลอดทั้งปี (หากได้รับการดูแลดี)
ผล
ผลแห้งแตก รูปไข่ มี 5 พู แต่ละพูมีเมล็ดหลายเมล็ด
สายพันธุ์ที่นิยม
| สายพันธุ์ | ลักษณะเด่น |
|---|---|
| ชบาดอกซ้อน | ดอกซ้อนหลายชั้น สีแดงสด/โอลด์โรส กลีบหนา สูง 1-2.5 เมตร |
| ชบาด่างสามสี (Cooperi) |
ใบด่างสีเขียว-แดง-ขาว ดอกแดง ใบสวยไม่แพ้ดอก |
| ชบาพู่ระหง | ดอกสีแดง กลีบโค้งไปด้านหลัง ขอบกลีบหยักลึก ดอกห้อยลง สูง 3 เมตร |
| ชบาเมเปิ้ล | ใบคล้ายใบเมเปิ้ล สีแดงเมื่อถูกแดด ใบเขียวอมแดงในที่ร่ม |
| ชบาฮาวาย | ดอกขนาดใหญ่ สีสันหลากหลาย เป็นสัญลักษณ์ของฮาวาย |
ความหมายและความเชื่อ
🌺 ความหมายของดอกชบา
- ความงดงาม: สื่อถึงความสวยงามอันบริสุทธิ์
- ความรัก: นิยมมอบให้คนรัก
- ความอุดมสมบูรณ์: ในหลายวัฒนธรรม
🕉️ ความเชื่อทางศาสนา
- ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู: ใช้บูชาเจ้าแม่กาลี (เทพีแห่งพลังอำนาจ) และพระพิฆเนศ (เทพแห่งความสำเร็จ)
- ไทย: บางความเชื่อไม่นิยมปลูกในบ้าน แต่ปลูกริมรั้วด้านนอกได้
🌸 ดอกไม้ประจำชาติ
- 🇲🇾 มาเลเซีย – ดอกไม้ประจำชาติ (Bunga Raya)
- 🇯🇲 จาเมกา – ดอกไม้ประจำชาติ
- 🏝️ ฮาวาย – ดอกไม้ประจำรัฐ
วิธีปลูกชบา
🌱 การขยายพันธุ์
1. ปักชำกิ่ง (นิยมที่สุด)
- เลือกกิ่งเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 ซม.
- ลิดใบบางส่วนออก ลดการคายน้ำ
- ตัดโคนเฉียง กรีดตามยาว 2-3 ซม. 2-3 รอย
- ปักในทรายผสมขี้เถ้าและแกลบ
- หุ้มพลาสติก รอ 2 สัปดาห์ รากจะออก
2. ตอนกิ่ง
- เลือกกิ่งแข็งแรง ควั่นเปลือก
- หุ้มด้วยขุยมะพร้าวชื้น
- รอรากออก 1-2 เดือน ตัดแยกปลูก
3. เสียบยอด
- ใช้สร้างต้นชบาหลายสีในต้นเดียว
- ตัดยอดต้นตอ ผ่ากลาง 3 ซม.
- เสียบกิ่งพันธุ์ที่เฉือนโคน พันพลาสติกแน่น
- รอ 2-3 สัปดาห์
📍 การเตรียมดินและตำแหน่งปลูก
- ดิน: ดินร่วนซุย ระบายน้ำดี ผสมขี้เถ้า แกลบ กาบมะพร้าว ปุ๋ยคอก
- แสง: แดดจัดตลอดวัน (ยิ่งแดดมาก ดอกยิ่งสวย)
- ตำแหน่ง: ริมรั้ว ริมทางเดิน สวนหน้าบ้าน
การดูแลรักษา
💧 การให้น้ำ
- ฤดูแล้ง: รดน้ำวันละครั้ง
- ฤดูฝน: รดเมื่อหน้าดินแห้ง
- ไม่ให้น้ำขังแฉะ อาจทำให้รากเน่า
- ถ้าขาดน้ำ ใบล่างจะร่วงเร็ว
☀️ แสงแดด
- ต้องการแสงแดดจัดตลอดวัน
- ยิ่งถูกแดดมาก ดอกและใบยิ่งสีสด
- หากแดดน้อยจะออกดอกน้อยหรือไม่ออกดอก
🌱 การใส่ปุ๋ย
- ใส่ปุ๋ยสมดุลทุกเดือน เดือนละ 1 ครั้ง
- ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก ปรับปรุงดินเป็นครั้งคราว
- ปุ๋ยสูตรเสมอ (15-15-15) หรือสูตรบำรุงดอก
✂️ การตัดแต่งกิ่ง
- ตัดแต่งให้เป็นทรงพุ่มสวยงาม
- ตัดกิ่งแห้ง กิ่งเป็นโรค กิ่งไขว้ออก
- ตัดแต่งกระตุ้นการแตกกิ่งและออกดอก
ประโยชน์ของต้นชบา
🏡 ประโยชน์ในการจัดสวน
- ไม้ประดับ: ดอกสวย หลากสี ออกดอกตลอดปี
- ทำรั้ว: ตัดแต่งทรงพุ่มเป็นรั้วได้
- ปลูกริมถนน: ทน ดูแลง่าย สวยงาม
- ให้ร่มเงา: สร้างความร่มรื่น
💊 สรรพคุณทางสมุนไพร
- ดอก: บำรุงผม ทำให้ผมดกดำเป็นเงางาม
- ใบ: ใช้สระผม แก้รังแค
- ราก: แก้ไอ แก้หวัด
- เปลือก: ห้ามเลือด
🎨 ประโยชน์อื่นๆ
- ย้อมผ้า: ดอกชบาให้สีธรรมชาติ
- เครื่องสำอาง: ทำน้ำมันบำรุงผม
- บูชาเทพเจ้า: ในศาสนาฮินดู
ปัญหาที่พบบ่อยและวิธีแก้ไข
| ปัญหา | สาเหตุ | วิธีแก้ไข |
|---|---|---|
| ไม่ออกดอก | แสงแดดไม่เพียงพอ หรือขาดปุ๋ย | ย้ายไปที่แดดจัด ใส่ปุ๋ยบำรุงดอก |
| ใบร่วง | ขาดน้ำ หรือน้ำมากเกินไป | ปรับการรดน้ำให้เหมาะสม |
| ใบเหลือง | ขาดธาตุอาหาร หรือรากเน่า | ใส่ปุ๋ย ตรวจสอบรากและดิน |
| เพลี้ยอ่อน | แมลงดูดน้ำเลี้ยง | ฉีดน้ำแรงๆ หรือใช้สารกำจัดแมลง |
| ดอกเล็ก ไม่สวย | ขาดปุ๋ย หรือต้นโทรม | บำรุงด้วยปุ๋ย ตัดแต่งกิ่งให้โปร่ง |
ข้อดีและข้อควรระวัง
✅ ข้อดี
- ดอกสวย หลากสี หลายสายพันธุ์
- ออกดอกตลอดปี
- ปลูกง่าย ดูแลไม่ยาก
- ทนแดด ทนแล้ง ทนฝน
- ขยายพันธุ์ง่าย หลายวิธี
- มีสรรพคุณทางสมุนไพร
⚠️ ข้อควรระวัง
- บางความเชื่อไม่นิยมปลูกในบ้าน (ปลูกริมรั้วนอกบ้านได้)
- ต้องได้แดดจัด ไม่เหมาะปลูกในร่ม
- อาจมีเพลี้ยอ่อนรบกวน
สรุป
ต้นชบา (Hibiscus) สมกับสมญานาม “ราชินีแห่งไม้ดอกเมืองร้อน” ด้วยความสวยงามของดอกที่หลากหลายสีสัน ออกดอกได้ตลอดปี ปลูกง่าย ทนทาน เหมาะกับอากาศเมืองไทยเป็นอย่างยิ่ง
หากคุณกำลังมองหาไม้ดอกสวยงาม ปลูกริมรั้ว หรือจัดสวนให้สดใส ต้นชบาเป็นตัวเลือกที่ยอดเยี่ยม มีให้เลือกหลายสายพันธุ์ ทั้งดอกซ้อน ดอกด่าง และดอกแปลกตาอย่างพู่ระหงครับ!
❓ คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
ชบาปลูกในบ้านได้ไหม?
ในบางความเชื่อของคนไทยไม่นิยมปลูกชบาในบริเวณบ้าน แต่นิยมปลูกริมรั้วด้านนอกบ้านแทน ซึ่งก็เหมาะดีเพราะชบาต้องการแสงแดดจัด ปลูกกลางแจ้งจะออกดอกสวยงาม ถ้าไม่เชื่อเรื่องนี้ก็ปลูกได้ตามปกติครับ
ทำไมชบาไม่ออกดอก?
สาเหตุหลักคือแสงแดดไม่เพียงพอครับ ชบาต้องการแสงแดดจัดตลอดวัน นอกจากนี้อาจเกิดจากขาดปุ๋ย ให้ใส่ปุ๋ยสูตรบำรุงดอกทุกเดือน และตัดแต่งกิ่งให้โปร่ง จะช่วยกระตุ้นการออกดอก
ชบามีกี่สายพันธุ์?
ชบามีหลายร้อยสายพันธุ์ทั่วโลก ในไทยที่นิยมปลูก เช่น ชบาดอกซ้อน ชบาด่างสามสี ชบาพู่ระหง ชบาเมเปิ้ล ชบาฮาวาย มีทั้งดอกลาและดอกซ้อน หลากหลายสี ตั้งแต่แดง ชมพู ขาว เหลือง ส้ม ม่วง
ดอกชบามีสรรพคุณอะไรบ้าง?
ดอกชบาใช้บำรุงผมให้ดกดำเป็นเงางาม นิยมทำเป็นน้ำมันบำรุงผม ส่วนใบใช้สระผมแก้รังแค รากใช้แก้ไอแก้หวัด และเปลือกใช้ห้ามเลือดได้ นอกจากนี้ยังใช้ย้อมผ้าเป็นสีธรรมชาติได้ด้วย
ชบาเป็นดอกไม้ประจำชาติไหน?
ชบาเป็นดอกไม้ประจำชาติมาเลเซีย (เรียกว่า Bunga Raya) ดอกไม้ประจำชาติจาเมกา และดอกไม้ประจำรัฐฮาวายของสหรัฐอเมริกา นิยมนำมาทัดหูเป็นสัญลักษณ์ของเกาะเขตร้อน
คู่มือการดูแล
💧 การรดน้ำ
รดน้ำปานกลาง 2-3 วันครั้ง รดเมื่อดินด้านบนแห้ง ประมาณ 2-3 ซม.
🌱 ดินที่เหมาะสม
ดินร่วนซุย ระบายน้ำดี ผสมขี้เถ้า แกลบ กาบมะพร้าว
🌡️ อุณหภูมิ
25-35°C
💨 ความชื้น
ความชื้นปานกลาง (40-60%) เหมาะกับพืชทั่วไป
🌾 การให้ปุ๋ย
ปุ๋ยสมดุล 15-15-15 ทุกเดือน
✂️ การตัดแต่ง
ตัดแต่งให้เป็นทรงพุ่มสวยงาม
🪴 การย้ายกระถาง
ทุก 1-2 ปี
🌱 การขยายพันธุ์
ปักชำกิ่ง, ตอนกิ่ง, เสียบยอด, ต่อตา
ปัญหาที่พบบ่อย
ไม่ออกดอก
สาเหตุ: แสงแดดไม่เพียงพอ หรือขาดปุ๋ย
วิธีแก้: ย้ายไปที่แดดจัด ใส่ปุ๋ยบำรุงดอก
ใบร่วง
สาเหตุ: ขาดน้ำ หรือน้ำมากเกินไป
วิธีแก้: ปรับการรดน้ำให้เหมาะสม
เพลี้ยอ่อน
สาเหตุ: แมลงศัตรูพืช
วิธีแก้: ฉีดน้ำแรงๆ หรือใช้สารกำจัดแมลง
✨ คุณสมบัติพิเศษ
ราชินีไม้ดอกเมืองร้อน ดอกหลากสี ออกดอกตลอดปี ดอกไม้ประจำชาติมาเลเซีย
ดอกและผล
ตลอดทั้งปี
แดง ชมพู ขาว เหลือง ส้ม ม่วง และหลากสี
ใหญ่ (> 5 ซม.)
✅ มีผล - กินได้
ข้อมูลการซื้อขาย
50-500 บาท
ทั่วไป
ตลาดต้นไม้, ร้านต้นไม้, Shopee, Lazada
ตารางการดูแล
วันละครั้ง (ฤดูแล้ง) หรือเมื่อดินแห้ง
เดือนละ 1 ครั้ง
หลายปี (ไม้ยืนต้น)
สภาพแวดล้อม
ปลูกกลางแจ้งเท่านั้น
☀️ ทนแล้ง
ประโยชน์
ดอก-บำรุงผม ใบ-สระผมแก้รังแค ราก-แก้ไอ เปลือก-ห้ามเลือด
ชงเป็นชา ทำเครื่องดื่ม
ความเชื่อหลากหลาย นิยมปลูกริมรั้วนอกบ้าน
🛒 สินค้าแนะนำสำหรับ ชบา
ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสำหรับการดูแลและป้องกันปัญหา
